‘Đưa AI vào giáo dục sớm là chuẩn bị tốt hơn cho tương lai’

Vinschool sẽ lồng ghép nội dung trí tuệ nhân tạo (AI) vào chương trình mầm non từ năm học 2025-2026. Nhiều phụ huynh lo lắng điều này sẽ khiến trẻ tiếp xúc quá sớm với thiết bị điện tử. Theo đó, bà Thảo Trang, Giám đốc Mầm non Vinschool chia sẻ, khoảng 80% hoạt động học AI ở bậc mầm non không sử dụng thiết bị. Trẻ học AI qua bút màu, giấy, khối gỗ và trò đóng vai, đúng tinh thần “học qua vui chơi”.

– Vì sao Vinschool phải đưa AI vào từ sớm như vậy?

– Các nghiên cứu thần kinh học cho thấy giai đoạn 4-7 tuổi là “cửa sổ vàng” phát triển khả năng nhận dạng mẫu và phân loại, những năng lực nền tảng của tư duy thuật toán và học máy. UNESCO trong báo cáo năm 2024 đã xếp “năng lực thuật toán” ngang với đọc, viết, tính toán, coi đây là kỹ năng nền tảng thứ ba của thế kỷ 21. Do vậy, khi trẻ tiếp xúc sớm với AI sẽ hiểu rõ bản chất của công nghệ trước khi có nguy cơ bị công nghệ cuốn đi.

– Bà có thể giải thích rõ hơn về chương trình AI tại Mầm non Vinschool?

– Một số tình huống có thể “học AI mà không cần máy” là học sinh đóng vai robot chỉ nhặt khối Lego màu đỏ. Khi bút chì bị bỏ lại, cả lớp thêm “lệnh” mới. Đây là bài thực hành trực quan về huấn luyện máy. Trẻ cũng có thể dùng phấn vẽ bản đồ và đọc to chuỗi lệnh như “Tiến – Tiến – Quẹo trái”, chỉ cần đổi thứ tự, “robot-bạn” sẽ lạc đường, giúp trẻ rút ra bài học về tính chính xác của thuật toán.

Sau mỗi trò chơi, giáo viên luôn đặt câu hỏi “Vì sao con chọn cách đó?”, nhằm giúp trẻ phát triển kỹ năng giải thích và tư duy phản biện. Theo kết quả thí điểm của Vinschool vào tháng 4 vừa qua, 92% trẻ giải thích được lý do vì sao “robot làm sai” sau ba buổi học; 87% phụ huynh ghi nhận trẻ hào hứng với trò chơi phân loại và qua các giờ học, giáo viên nhận thấy trẻ dùng chính xác các khái niệm như “bước”, “lệnh”, “dữ liệu”.

Chương trình AI dành cho trẻ mẫu giáo của Vinschool được thiết kế xoay quanh bốn năng lực và ba mạch lớn, giúp các em hình thành nền tảng tư duy thuật toán và thói quen sử dụng công nghệ an toàn từ sớm.

Ví dụ ở mạch “Hiểu cách AI vận hành”, các con thực hành biến dữ liệu thành hình vẽ, vật thật và ký hiệu; thu thập, phân loại, so sánh đồ vật quen thuộc; nhận diện, mô tả quy tắc trong sinh hoạt hoặc trò chơi. Đồng thời, trẻ làm quen với công cụ lập trình trực quan qua những hoạt động “robot” đóng vai, vẽ mê cung và sửa “thuật toán” khi bạn-robot đi sai đường.

Sang mạch “Nhận biết và lựa chọn công cụ AI”, các con khám phá những thiết bị tích hợp AI xung quanh như loa thông minh, camera tự động…, học cách chọn công cụ phù hợp mục tiêu, sử dụng tính năng giọng nói hỏi đáp có giám sát, sau đó, giải thích vì sao mình chọn giải pháp này.

Cuối cùng, mạch “Sử dụng AI có trách nhiệm” giúp trẻ biết trao đổi với người lớn để đảm bảo an toàn, nhận diện dữ liệu cá nhân, phân biệt nội dung nên – không nên chia sẻ, hiểu rằng kết quả máy tạo khác với con người và kịp thời “giơ thẻ đỏ” ngay khi gặp quảng cáo lạ hoặc nội dung đáng sợ. Nhờ cách tiếp cận học qua trò chơi, trẻ có thể hiểu bản chất công nghệ trước khi chính thức bước vào thế giới số rộng lớn.

– AI là một khái niệm còn khá mới mẻ và trừu tượng với nhiều phụ huynh. Vậy làm thế nào để học nhận biết được con mình đang thực sự hiểu và tiếp thu tốt các kiến thức liên quan đến AI?

– Cha mẹ có thể dễ dàng nhận biết con mình thực sự hiểu các khái niệm về AI qua những biểu hiện cụ thể trong các hoạt động thường ngày. Trẻ sẽ có khả năng giải thích rõ ràng lý do tại sao “robot” trong trò chơi lại thực hiện đúng hoặc sai nhiệm vụ. Các em cũng sử dụng tự nhiên và chính xác các thuật ngữ đơn giản liên quan đến AI như “lệnh”, “bước” hay “dữ liệu” khi tham gia vào các trò chơi hoặc hoạt động.

Hơn hết, các thầy cô sẽ dạy trẻ biết cách nhận diện và mô tả các mẫu hoặc quy tắc trong hoạt động hàng ngày hoặc trò chơi đơn giản. Bên cạnh đó, trẻ sẽ chủ động sử dụng các ứng dụng và trang web an toàn được giáo viên hoặc phụ huynh xác nhận, hỏi ý kiến người lớn khi cảm thấy không chắc chắn về độ an toàn của một ứng dụng hay trò chơi trực tuyến.

Ngoài ra, các con sẽ biết thông báo với giáo viên hoặc cha mẹ ngay khi gặp bất kỳ điều gì bất thường hoặc đáng sợ trong quá trình sử dụng công nghệ, đồng thời, sử dụng các ứng dụng học tập khi có sự giám sát từ người lớn.

– Nhiều phụ huynh băn khoăn liệu việc học AI sớm có đánh cắp tuổi thơ của trẻ, bà nghĩ sao?

– Việc đưa AI vào giáo dục sớm gây tranh luận bởi phụ huynh lo ngại tuổi thơ con sẽ mất đi sự hồn nhiên. Tuy nhiên, nhìn ở góc độ tích cực, trẻ đang được chuẩn bị tốt hơn cho tương lai. Nếu chương trình đảm bảo trẻ vẫn được chơi, khám phá, không lệ thuộc vào màn hình, tuổi thơ không mất đi mà đang được làm giàu thêm. Trẻ không bị “đánh cắp” tuổi thơ, thay vào đó, được trang bị hành trang vững chắc để tự tin bước vào thế giới công nghệ đang thay đổi từng ngày.

Nhật Lệ